Krzyż ołtarzowy – co warto o nim wiedzieć

12-08-2019

Krzyż to jeden z najważniejszych znaków chrześcijaństwa. Upamiętnia męczeńską śmierć Jezusa Chrystusa, po której nastąpiło Zmartwychwstanie, czyli najważniejszy moment dla wszystkich chrześcijan. Dlatego krzyż wieńczy przydrożne kapliczki, są nim zdobione akcesoria liturgiczne, wisi na ścianach domów zamieszkanych przez chrześcijan. Nie może go brakować również w świątyniach, w których centralne miejsce zajmuje krzyż ołtarzowy.

Historia i funkcje krzyża ołtarzowego

Krzyż jest znakiem chrześcijaństwa od dwóch tysięcy lat i w liturgii wykorzystuje się różne jego rodzaje, używane w czasie niemal wszystkich nabożeństw. Krzyż jest niesiony na czele procesji liturgicznych, w czasie drogi krzyżowej czy pieszych pielgrzymek. Do takich celów używany jest zwykle krzyż procesyjny. Krzyże od setek lat są również ustawiane w ołtarzu głównym, będącym najbardziej znaczącym ośrodkiem liturgii katolickiej.

Przez lata krzyż umieszczano w centralnej części ołtarza, przy którym zwykle sprawowane są nabożeństwa z Mszą Świętą na czele. Obecnie dopuszczalne jest również ustawienie krzyża obok ołtarza, a nawet za plecami celebransa. Krzyż z wizerunkiem Jezusa powinien być jednak dobrze widoczny dla wiernych, którzy w czasie nabożeństwa są zwróceni w jego stronę. Katolicy w czasie niektórych uroczystości oddają krzyżowi ołtarzowemu wyjątkową cześć i szacunek poprzez okadzenie, dokonywane przez kapłana.

Rodzaje krzyżów ołtarzowych

W krzyż ołtarzowy powinien być wyposażony każdy kościół. Najlepszym miejscem do jego zakupu jest sklep liturgiczny. Znajdziemy tam wiele rodzajów tego elementu, pozwalając na wybór dopasowany do wystroju wnętrza świątyni.

Funkcja

Przed zakupem krzyża ołtarzowego trzeba przede wszystkim zdecydować, jaką będzie pełnił funkcję. Możliwe jest bowiem połączenie zadań krzyża ołtarzowego i krzyża procesyjnego. W takim wypadku warto zdecydować się na lżejszą wersję. Jest ona wówczas wyposażona w osobną podstawę, która na czas procesji pozostaje w okolicach ołtarza.

Materiał

Krzyże ołtarzowe można również podzielić ze względu na materiał, z którego są wykonane. W sklepach liturgicznych znajdziemy przede wszystkim krzyże mosiężne, najczęściej pozłacane lub posrebrzane, a także krzyże drewniane. Mają one zwykle okrągła podstawę, choć zdarzają się również krzyże osadzone na kilku nóżkach.

Motyw

Wśród krzyżów ołtarzowych można wyróżnić kilka wiodących motywów. Popularny jest tak zwany krzyż papieski, nawiązujący do krzyża używanego przez kilku ostatnich papieży – smukłego, z powyginaną postacią cierpiącego Jezusa. Inny rodzaj stanowią krzyże barokowe, zazwyczaj bogato zdobione, w których częstym elementem są promienie wychodzące z ramion krzyża.